Andrés
Gaos

E o seu
tempo

Como músico de gran proxección, Andrés Gaos relacionouse ao longo da súa vida con parte dos músicos máis importantes da súa época. Grazas aos seus estudos en Madrid, coñecerá a Tomás Bretón e será alumno de Jesús de Monasterio. Terá trato próximo con outros violinistas españois máis sobresalientes como Manuel Quiroga ou Pablo Sarasate e co violonchelista Pau Casals.

Entre as personalidades europeas, destaca a súa amizade co compositor francés Camille Saint-Säens e o músico portugués Vianna da Motta.

Na Arxentina relacionarase cos compositores e músicos máis relevantes: Alberto Williams, Carlos López Buchardo, Julián Aguirre ou Juan José Castro.

Relacións
familiares

Andrés Gaos naceu no seo dunha importante familia de músicos. O seu padriño e tío materno foi Canuto Berea Rodríguez, destacado editor e compositor galego e posuidor dunha tenda na Coruña, cuxa sucursal en Vigo era dirixida polo seu pai Andrés Gaos Expiro. Algúns dos seus irmáns eran tamén músicos, así como os seus curmáns. Posteriormente casará coa violinista e cantante América Montenegro, con quen terá 5 fillos e, posteriormente, coa súa alumna Luisa Guillochón, quen lle dará tres fillos máis.

Apreciase a importancia destas relacións, tanto na formación como no desenvolvemento profesional de Andrés Gaos así, como algúns dos acontecementos máis importantes da época, como a Guerra Civil española e a influencia que esta tivo na súa familia máis próxima.

Director

Andrés Gaos dirixirá varias orquestras ao longo da súa vida. A primeira será a da Sociedade de Concertos da cidade de Vigo, da que se pon ao mando con apenas 17 anos. Unha vez que se traslada a Arxentina, dirixirá habitualmente as orquestras dos conservatorios nos cales era profesor da clase de Conxunto. En París, estará á fronte da orquestra da Asociación de Concertos de Lamoureux cando o nomean comisionado arxentino para a Exposición Internacional de Artes e Técnica da Vida Moderna que se celebrou en París en 1937. A súa dirección orquestral recibiu as mellores críticas por parte da prensa francesa.

Compositor

Andrés Gaos compuxo, ao longo da súa vida, máis de 70 obras de diferentes xéneros: sinfónica, de cámara e escénica. A súa estética podémola situar dentro dun neorromanticismo de corte clasicista. Nela atopamos obras inspiradas no folclore galego, no arxentino e composicións cun cariz máis universal.

A importancia que lle dá á súa creación ponse de manifesto no feito de que se dedica a ela ao longo de case toda a súa vida. A súa primeira composición, Premier Printemps, realízaa en Bruxelas con 17 anos e a derradeira, Rosa de abril, en Mar del Plata con 84, pouco antes do seu falecemento.

Docente

Andrés Gaos desenvolveu ao longo da súa vida unha importante actividade pedagóxica, fundamentalmente como profesor de violín. Fundará dous conservatorios na capital arxentina, o primeiro en 1904 e o segundo en 1923. Así mesmo, será profesor en Buenos Aires no Conservatorio Nacional Arxentino de Alberto Williams e o Conservatorio Pallaertz. En Uruguai dará clases no Conservatorio La Lira xunto á súa primeira esposa, América Montenegro. Tamén se dedicará a escribir obras para os seus alumnos, como o é o seu Método de violín e as súas adaptacións para violín e piano de obras doutros autores. Entre os seus discípulos máis destacados temos a Manuel Almirall, Víctor Hormaechea, Remberto Giménez, Juan José Castro ou Celia Torrá.

Gaos e Arxentina

En 1895, con 21 anos, Andrés Gaos emigrará a Arxentina, país no que vivirá, con excepción dalgunhas tempadas, ata a súa morte en 1959. Por esta razón, e por terminar naturalizándose, será considerado un músico arxentino ademais de galego.

Ao longo da súa vida realizará varias composicións con temática arxentina, formará parte de diferentes institucións, como a Sociedade Wagneriana de Buenos Aries e a Sociedade Nacional de Música. Será inspector de ensino (sección música) a partir de 1935 e, en 1937, é designado comisionado para representar á Arxentina na Exposición Internacional de París.

Gaos e Galicia

Podemos considerar a Andrés Gaos como un dos compositores galegos máis universais, sabendo axuntar na súa obra, desde elementos netamente galegos sacados do folclore, ata recursos de carácter moito máis universal. O recordo da súa terra natal perdurará nel ao longo de toda a súa vida, a pesar de vivir a maior parte dela na Arxentina. Proba disto é que, tanto a súa segunda obra, Muiñeira para violín e piano, como a súa derradeira, a canción Rosa de Abril escrita 66 anos despois, son composicións galegas e que, entre estas dúas, haberá outras como os seus Aires gallegos, Nuevos aires gallegos ou a súa segunda sinfonía, En las Montañas de Galicia, entre moitas outras.

Todo isto, así como a súa boa calidade como intérprete, valeralle ser considerado pola crítica e prensa galega, dun e outro lado do Atlántico, como un abandeirado da nosa música e cultura.